سنگتراشان

در شمال غرب سرخه در میان کوههای البرزودر منطقه موسوم به زیوان دره ای وجود داردکه به آن سنگتراشان می گویند واین به واسطه وجود محلی در میان این دره است که در گذشته مردم از این محل برای تهیه سنگهای آسیاب از سنگهای آن استفاده می کردندبنظر می رسد سنگهای این محل عموما از نوع اهکی وبسیار سخت می باشد ودر مقابل ضربه وساییدگی مقاومت خوبی دارند  وجود چشمه ای کوچک در زیر درختان بید کوهی در سراشیبی دره ووجود علفزارهای کف دره ˛زیبایی خاصی به ان بخشیده است وچشم انداز نسبتا زیبایی در این محل به وجودآورده است.  دریک سمت این دره خرابه های ساختمانی  وجود دارد که محل اسکان واستراحت کارگران وکسانی بوده که در اینجا مشغول به کار سنگتراشی وکسانی که برای حمل سنگ به این محل می آمدند بوده است. وجود لاشه سنگهای تراشیده شده وتراشه های حاصل از تراشیدن وکندن سنگها وحفره هایی که از سنگ ازآن جداشده  وهمچنین وجود یک تحته سنگ بزرگ  آسیاب تراشیده شده در محل که کار تراش نیمه کاره رها شده نشان از تلاش مضاعف هنرمندان سنگ تراش حکایت می کند. نقل است برای حمل سنگهای تراشیده شده به محل مصرف که سرخه وشهرهای نزدیک بوده است افراد مشقات زیادی را متحمل می شدند .با توجه به این که وسیله ای که بتواند سنگهای به این سنگینی را حمل کند وجود نداشت ناچار می بایست با دست حمل میشد وبه ویژه انتقال در مسیر کوهستانی ودره پیچ در پیچ وصعب العبورسنگ تراشان با دشواری های زیادی روبرو بود بنا به گفته شاهدان افراد زیادی برای این امر به کار گرفته می شدند.شیوه حمل به این شکل بود که چوب بزرگ وضخیمی از شکاف میانی  سنگ عبور داده می شد وهر طرف آن را تعدادی می گرفتند وسنگ را به شکل چرخ تا مقصد      می  چرخاندند وپس از عبور از منطقه کوهستانی از حاملان سنگ کاسته می شد.گفته شده دراثنای حمل بویژه در منطقه کوهستانی سنگ از کنترل خارج می شده وبا سقوط به پایین خطراتی را برای کارگران بوجود می آوردوتعدادی نیز جان خود را ازدست داده اند.برای رسیدن به محوطه سنگتراشان می توان از دومسیر استفاده کرد.

1-مسیر زیوان :درحد فاصل سرخه به لاسجرد ودر فاصله تقریبا 6کیلومتری از شهر سرخه جاده فرعی آسفالته که برای عبور ومرور به کارخانه های گچ زیوان احداث گردیده از جاده اصلی سرخه تهران جدا می شود که پس از حدود 4کیلومتربه مدخل زیوان می رسدپس از عبور ازاین جاده وعبوراز تنگه زیوان که طول آن هم نزدیک به 3کیلومتر می شود وارد منطقه عمومی زیوان می شود با طی مسیر حدودا 3الی 4کیلومتر دیگر به سمت شمال شرق به دره سنگتراشان می رسیم از این نقطه به بعد طی مسیر با پای پیاده که آن هم کمتر از 4کیلومتر نخواهد بود امکان پذیر است.

2-مسیر افتر:در مسیر سرخه به سمت افترودر فاصله تقریبا 7کیلومتری ازجاده سرخه به سمنان جاده فرعی خاکی از سمت چپ (به سمت غرب) جاده جدا می شود که با طی حدود 9کیلومتر به منطقه عمومی زیوان می رسد که علاقه مندان می توانند ازاین نقطه به بعد باطی مسیری حدودا 2کیلومتری به سمت غرب به مدخل دره سنگتراشان برسند که حداقل مسافت قابل طی در این مسیربه 6کیلومتر می رسد.لازم بیادآوری جاده ماشین رو پس ازعبور از زیوان به دره ای بنام گل آرو وارد می شود